Een extra paar oren en ogen. Een tactische denker en doorgewinterde zeil- en reglement-kenner. Kortom, een duizendpoot op het (achter)dek. Wie deze vacature tegenkomt weet: schipper zoekt adviseur.
Durk Jan Broersma
Skûtsje Ora et Labora was al een paar jaar op zoek naar een adviseur. Een hele toer, want vind maar eens iemand die én kan zeilen én feeling heeft met het skûtsjesilen. Toen was er letterlijk geluk bij een ongeluk: lierenman Durk Jan brak zijn elleboog. Zo belandde hij naast zijn vader schipper Sietse Broersma op het achterdek.
“Vandaag de dag is het niveau in de grote A zo hoog, dat je achterop iemand nodig hebt die de cruciale informatie doorgeeft aan de schipper”, legt Durk Jan uit. “Iemand die vooruitdenkt in de slagen die je moet maken. Wat is een tactische manier om het voordewindse rak aan te gaan? Kunnen we er voorlangs over stuurboord, moeten we afvallen of eerder draaien? Liggen we wel of niet boord aan boord bij de boei ronding? Eigenlijk ben ik een verlengstuk van de schipper. Die heeft het hartstikke druk met het sturen van het schip en weinig tijd om tactische beslissingen te nemen.”
“Ik probeer daar te zijn waar ik zie wat ik moet zien”
Duidelijkheid geven aan de ploeg
Volgens Durk Jan draait het allemaal om plannen maken en beslissingen durven nemen. “Ik probeer constant daar te zitten waar ik kan zien wat ik moet zien. Goed starten is cruciaal, daar hebben we lang moeite mee gehad en het blijft lastig. Ik sta voorop bij de opsteker en geef door hoever we van de startlijn liggen, wat de ploeg moet doen en wanneer we gang kunnen maken. Een schip heeft een of twee dominante mensen aan boord nodig, die duidelijk aangeven wat er moet gebeuren. Je moet doortastend zijn en beslissingen durven nemen: het kan wel of niet. Of je een goede keuze hebt gemaakt, zie je achteraf.”
Het laatste woord
Uiteindelijk heeft de schipper het laatste woord, maar Durk Jan kent zijn vader van haver tot gort. “Als ik tegen mijn vader zeg dat iets écht niet kan, dan luistert hij wel. Hij vertrouwt me. Ik zeil al vanaf mijn twaalfde mee op het skûtsje en heb meerdere functies aan boord gehad, maar om een betere zeiler te worden moest ik wedstrijdervaring opdoen als stuurman. Daarom zeil ik vanaf 2017 met een GWS-schouw, zo probeer ik mezelf tactisch te ontwikkelen.”
In het vuur van de strijd vallen er soms woorden op het achterdek. “De laatste wedstrijd van de Slach om Heech lagen we op de derde plek met een voorsprong op de nummer vier. Gaan we de wedstrijd save uitzeilen of gaan we nog wat proberen om tweede te worden? Dan kies ik toch voor de aanval. Op de finish werd het derde plekje bijna nog het vierde plekje. Ja, dan krijg ik wel even een sneer van mijn vader.”
Een adviseur moet passen bij het team
Schipper Sietse onderschrijft Durk Jan zijn visie. “In deze klasse krijg je niks cadeau, elke fout wordt afgestraft. Wil je meedoen, dan heb je extra ogen nodig op het schip. Natuurlijk gaan we voor de overwinning, maar skûtsjesilen is een sociaal gebeuren. Een adviseur moet bij het team passen. Als het niet accordeert, krijg je verloop. Ik vind het mooi dat we een adviseur uit de eigen ploeg hebben, om uit te gaan van eigen kracht en al doende bij te leren.”
Douwe Tadema
Als je jongere broer jouw grote liefde voor het zeilen deelt, hoef je als schipper niet ver van huis in de zoektocht naar een rechterhand. Dus werd Douwe Tadema (43) adviseur op het IFKS-skûtsje ‘It Doarp Eastermar’. Broer Geale (45) zit aan het helmhout.
Ze zeilen al van jongs af aan samen. Eerst op het skûtsje Ut en Thus, later op het skûtsje van Grou en sinds 2007 vormen ze een sterk team op het skûtsje van Eastermar dat al jaren meestrijdt in de A-klasse van de IFKS. De broers zijn helemaal aan elkaar gewaagd. “We hebben aan een half woord genoeg’’, zegt Douwe. Zelf schipper worden heeft hij dan ook losgelaten. “Ik weet nu wat ik heb. Als ik zelf aan het helmhout wil staan moet ik helemaal opnieuw beginnen in de C-klasse. En het valt tegenwoordig ook niet mee om nieuwe bemanningsleden te vinden.”
“Met kerst gaat het alleen maar over skûtsjesilen”
“De kunst is om het leuk te houden door iedereen in z’n kracht te zetten. We doen dit met z’n allen, het is een deel van ons leven. We werken al zeventien jaar samen als schipper en adviseur en het gaat steeds beter’’, stelt Douwe. Hij is vooral bezig met het kijken naar wat de wind doet en weet vervolgens precies hoe hij daarop moet inspelen. Ondertussen heeft hij een plan B voor als het toch anders uitpakt. “Alles wat we doen gaat in goede harmonie.”
‘We doen dit samen’
Zijn broer Geale voegt eraan toe dat het beter is om een verkeerde keuze te maken, dan helemaal geen beslissing te nemen. Ook al staat Geale aan het helmhout, Douwe is onmisbaar. Geale: “Op papier ben ik schipper, maar eigenlijk doen we dit samen. Als het niet lekker loopt heb ik mijn handen vol aan het sturen en kom ik minder aan tactisch zeilen toe.” Dat ze broers zijn is volgens de schipper een voordeel. “We hebben hetzelfde DNA dus we begrijpen elkaar goed.” Ruzie hebben de twee naar eigen zeggen nooit. “Die energie kunnen we beter ergens anders in steken”, vindt Douwe.
Het kerstdiner
En met kerst? Dan gaat het bij de familie Tadema alleen maar over skûtsjesilen. Het hele gezin is geïnteresseerd in de sport. “Als we het er niet over hebben, dan is het mis, want dan hebben we niet gezeild.”
Atze Rienk de Leeuw
“Door goed te communiceren met Sytze kan ik mijn steentje het beste bijdragen”, verwoordt Atze Rienk zijn meerwaarde aan boord van het skûtsje van Heerenveen. Hij is de kersverse adviseur van schipper Sytze Brouwer. “Ook Pieter die op het voordek staat en tijd heeft om om zich heen te kijken, zegt wat goed en niet goed is. Op grond van die informatie neemt Sytze beslissingen. Zo komen we samen tot iets waar we naar toe kunnen zeilen.”
Atze Rienk zit voor het achtste jaar op de Gerben van Manen. Hij vervulde verschillende taken. Afgelopen SKS en ook een aantal wedstrijden in het voorseizoen stond hij voorop en sprak tijdens de wedstrijd veel met de schipper. Toen die geen adviseur kon vinden, maakte hij ‘als vanzelf’ de beweging naar het achterdek.
“Atze Rienk straalt rust uit en daar heb ik veel behoefte aan”
– Schipper Sytze Brouwer-
“Zodra het wedstrijdveld erin ligt, maken we het skûtsje klaar en gaan we het meer op”, vertelt Atze Rienk. “Tijdens het inzeilen kijken we hoe het wedstrijdveld erbij ligt. Terwijl we de spullen klaar leggen, heb ik het daarover met Sytze en zijn vader Pieter Brouwer die voorop staat. Dan al beginnen we met het bepalen van de tactiek. Starten we aan de onderkant of dicht bij het startschip? Bij het 5-minutenschot focussen we ons definitief op een plekje en stuurt Sytze ons daar naartoe. Als het startschot is gevallen, begint de wedstrijd en vertel ik wat er om ons heen gebeurt: de wind, windvlagen op de wal, de andere schepen. Dat is best wel pittig, je moet de hele tijd concentreren en filteren.”
Goede informatie geven
Wat Atze Rienk betreft heeft de schipper altijd het laatste woord. “Als schipper ben je eindverantwoordelijk, daar ga ik niet tegenin. Maar als ik heel stellig ben, gelooft hij dat wel en neemt hij het over. Als we al discussie hebben, bespreken we wat we beiden vinden. Dan stel ik open vragen, waardoor Sytze beslissingen kan nemen. In het heetst van de strijd kunnen we wel eens woorden hebben, maar dat gebeurt echt heel weinig. Bovendien hebben we een hartstikke leuke ploeg, we kunnen veel hebben van elkaar.” Wat hij als adviseur voor de schipper betekent? “Rust”, klinkt het vastbesloten. “Hij kan erop vertrouwen dat ik goede informatie geef. Hij weet bijvoorbeeld: op vlaagjes hoef ik niet te letten. Op grond van die informatie kan hij keuzes maken.”
Iemand die mij rustig houdt
Schipper Sytze Brouwer onderstreept de woorden van Atze Rienk. “Ik wil iemand naast me hebben die bij me past en waar ik een goed gevoel bij heb. Iemand die mij rustig houdt. En Atze Rienk is gewoon heel rustig, hij doet geen gekke dingen. Als schipper kun je niet alles om je heen zien, informatie die belangrijk is om tactisch te zeilen. Hoe fijn is het dan dat je precies weet wat er om je heen gebeurt? Dat je daar geen stress van hebt? Dat iemand die je volledig vertrouwt, je dat vertelt; iemand die rust uitstraalt? Daar valt en staat veel bij en daar heb ik op het moment veel behoefte aan!”
